Urodził się w 1914 roku w Warszawie.
Wydaje się, że znaczący wpływ na jego poglądy polityczne miał okres
nauki w Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego, do którego też uczęszczali
późniejsi czołowi działacze Ruchu Narodowo-Radykalnego ,,Falanga” m.in.:
Bolesław Piasecki, (który zdał maturę w 1931 roku), Jerzy Hagmajer,
bracia Reuttowie. W czasie nauki w wspomnianym gimnazjum swoje artykuły,
które głównie dotyczyły historii szkoły, patriotyzmu, rocznic ważnych
bitew w historii Polski, zamieszczał w szkolnym piśmie pt. ,,Życie
Szkoły”, do którego także pisywał Bolesław Piasecki, z którym już wtedy
się przyjaźnił. Ponadto kierował w swojej szkole Narodową Organizacją
Gimnazjalną.
Wojciech Kwasieborski dał się poznać
jako wyróżniający się uczeń o endeckich poglądach politycznych. Tak go
wspominał, jego nauczyciel, Juliusz Nowak-Dłużewski: Bliską ze sobą
przyjaźń utrzymywali w szkole dwaj wychowankowie rocznika 1931-32,
Wojciech Kwasieborski i Witold Małcużyński. Obaj świetni uczniowie, obaj
czynni w organizacjach szkolnych. Kwasieborski wyróżniał się już w
szkole (…) zapowiadając niepośledni talent dyskusyjny; czytelnik pism
Romana Dmowskiego, był wyznawcą ideologii narodowo-demokratycznej (…);
Małcużyński był politycznie na biegunie przeciwległym: sympatiami lgnął
do liberalnej inteligencji warszawskiej (…) Pamiętam jak na jakimś
szkolnym organizacyjnym zebraniu mówił mi Kwasieborski, pokazując na
Małcużyńskiego: niech pan profesor nie wierzy temu masonowi. A na to
Małcużyński: niech pan nie wierzy temu endekowi. A po zebraniu w
najlepszej zgodzie szli sobie do domu, odprowadzając się wzajemnie. Nie
było lepszych przyjaciół, bardziej szanujących się wzajemnie, jak ci
dwaj obiecujący młodzi ludzie[1].
Po ukończeniu gimnazjum w 1932 roku
rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego i związał
się z czasopismem ,,Akademik Polski” i Oddziałem Akademickim Obozu
Wielkiej Polski (OWP). W 1932 roku ukazała się anonimowa broszura
sygnowana przez wspomnianą organizację pt. ,,Wytyczne w sprawach:
żydowskiej, mniejszości słowiańskich, niemieckiej, zasad polityki
gospodarczej”. W jednej z wersji jej autorstwo przypisuje się
Wojciechowi Kwasieborskiemu (inne z kolei wskazują m.in. na Bolesława
Piaseckiego, Henryka Rossmana, Witolda Staniszkisa, Jana Mosdorfa,
Mariana Reutta). W październiku 1933 roku powstał Komitet Redakcyjny
,,Akademika Polskiego”, w którym pełnił funkcję przewodniczącego sekcji
historii ruchu narodowego. W styczniu 1934 roku na łamach ,,Akademika
Polskiego” zamieścił artykuł, w którym podkreślił różnice między młodymi
działaczami należącymi do OWP a starszymi należącymi do Stronnictwa
Narodowego. Wskazywał na różnice między nimi, które dotyczyły: gotowości
do przebudowy porządku społeczno-politycznego, który najlepiej
wyrażałby wolę narodu oraz stosunku do katolicyzmu. Jak pisał: Odrębność
Ruchu Młodych od starszej grupy narodowej tkwi przede wszystkim w tym,
że ruch nasz reprezentuje nowy stosunek do życia polskiego, że stanowimy
nowy typ psychiczny. (…) Tak, jak ruch narodowo-demokratyczny był
wyrazem reakcji przeciwko niewoli, tak Ruch Młodych jest wyrazem reakcji
młodego pokolenia przeciw starym głęboko zakorzenionym w starszym
społeczeństwie polskim, nałogom niewolnictwa. (…) Ruch Młodych o wiele
silniej i szczerze niż to robili jego ideowi ojcowie, akcentuje swój
ścisły związek z katolicyzmem czynu i walki, obcy mu jest pierwiastek
klasztornej kontemplacji[2].
Powyższa deklaracja stanowiła zapowiedz
secesji najbardziej radykalnych ,,młodych” działaczy z obozu narodowego i
utworzenia nowej organizacji, co nastąpiło w kwietniu 1934 roku wraz z
ogłoszeniem Deklaracji Obozu Narodowo-Radykalnego (ONR). Po rozłamie
wewnątrz ONR w 1935 roku opowiedział się po stronie Bolesława
Piaseckiego. W tym samym roku uczestniczył w zjeździe organizacyjnym
Ruchu Narodowo-Radykalnego ,,Falanga” w Kątach. W 1937 roku wszedł w
skład Komitetu Redakcyjnego Ruchu Młodych pod kierownictwem Bolesława
Piaseckiego, którego owocem prac stał się tzw. ,,zielony program”, czyli
„Zasady programu narodowo-radykalnego”, będącego głównym programem
,,Falangi”. Do 1939 roku wchodził w skład ścisłego kierownictwa
,,Falangi” obok takich postaci jak: Witold Staniszkis, Stanisław
Cimoszyński, Tadeusz Lipkowski, Marian Reutt, Wojciech Wasiutyński,
Olgierd Szpakowski, Zygmunt Dziarmaga. W 1938 roku pełnił funkcję
kierownika Grup Szkolnych Ruchu Narodowo-Radykalnego ,,Falanga” oraz
redaktora naczelnego powołanego w tym roku do życia periodyku ,,Przełom”
(łącznie ukazało się sześć numerów) z ramienia którego wszedł skład
Komitetu Porozumienia Organizacji Narodowo-Radykalnych. We wrześniu 1937
roku stał się obiektem napadu ze strony działaczy Obozu
Narodowo-Radykalnego ,,ABC”.
Oprócz działalności organizacyjnej
zajmował się także pracą koncepcyjną. Swoje artykuły zamieszczał oprócz
wspomnianego już ,,Akademika Polskiego” i ,,Przełomu” także m.in. w:
,,Szczerbcu”, ,,Jutrze”, ,,Falandze”, ,,Ruchu Młodych”, ,,Pro Christo”.
Był także autorem dwóch broszur programowych. Pierwsza ukazała się w
Warszawie w 1937 roku pt. ,,Podstawy narodowego poglądu na świat”. Z
kolei druga rok później i była zatytułowana ,,Podstawy
narodowo-radykalnej przebudowy szkoły polskiej”. W styczniowym numerze
,,Falangi” z 1939 roku pojawiła się informacja o ukazaniu się kolejnej
pracy Wojciech Kwasieborskiego pt. ,,Nad Odrą i Dnieprem. Przeszłość i
przyszłość polskiej myśli imperialnej”.
We wspomnieniach działaczy ,,Falangi”
podkreślana była inteligencja Wojciech Kwasieborskiego i jego sprawność
organizacyjna. Warto w tym miejscu przytoczyć opinię Wojciecha
Wasiutyńskiego: Był z nich najzdolniejszy, najinteligentniejszy i
najbardziej kulturalny. Miał wielki zmysł humoru i dar jasnego, choć
może niezbyt oryginalnego pisania. Znał dobrze literaturę polską i
cytował ją z pamięci. Był starannym organizatorem. Do Piaseckiego żywił
prawdziwą, głęboką przyjaźń. Zachował jednak krytycyzm i własny sąd. (…)
Gdyby przeżył wojnę, na pewno odegrałby czy w kraju czy na emigracji
znaczną rolę, niekoniecznie polityczną. Kwasieborski był wierzącym i
praktykującym katolikiem[3]. Podobnego zdania był Zygmunt Przetakiewicz, z który co warto zaznaczyć Wojciech Kwasieborski był skonfliktowany.
W 1939 roku opuścił szeregi ,,Falangi”
na skutek, jak to podaje Wojciech Wasiutyński, szpiegowania go przez
Zygmunta Przetakiewicza. Aczkolwiek w 1940 roku przystąpił do kierowanej
przez Bolesława Piaseckiego Konfederacji Narodu. Został rozstrzelany w
masowej egzekucji przeprowadzonej w Palmirach przez Niemców w nocy z
20/21 czerwca 1940 roku.
A. Meller, Wojciech Kwasieborski [w:] Lista strat działaczy obozu narodowego w latach 1939-1955. Słownik biograficzny. Tom 1, wstęp dr hab. Jan Żaryn, red. Wojciech Jerzy Muszyński, Jolanta Mysiakowska-Muszyńska, Wyd. Instytutu Pamięci Narodowej, Warszawa 2010, s. 181-183
Bibliografia:
Deklaracja Obozu Narodowo-Radykalnego, ,,Sztafeta”, 1934, nr 13(19), s. 1
Dudek Antoni, Pytel Grzegorz, Bolesław Piasecki. Próba biografii politycznej, Aneks, Londyn 1990, s. 22
Komitet Redakcyjny ,,Akademika Polskiego”, Akademik Polski, 1933, nr 2, s. 1
Kwasieborski Wojciech, ,,<Starzy i Młodzi> w ruchu narodowym”, Akademik Polski, 1934, nr 8, s. 3
Kwasieborski Wojciech, Podstawy narodowego poglądu na świat, Warszawa 1937
Kwasieborski Wojciech, Czerwcowy zjazd [w:] pod red. J. Durko, T. Kwieka, Z. Smorawińskiego, Smolna 30. Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszaw 1989, s. 209-212
Lista profesorów, uczniów i absolwentów gimnazjum i liceum im. Jana Zamoyskiego poległych, pomordowanych i zaginionych 1939-1945 [w:] tamże, s. 303
Muszyński Wojciech Jerzy, Ruch Narodowo-Radykalny [w:] Encyklopedia ,,Białych Plam”, t. XVI, Wydawnictwo Polwen, Radom 2005, s. 39
Nowak-Dłużewski Juliusz, ,,Ze wspomnień polonisty gimnazjum im. Jana Zamoyskiego (1920-1939)”, Życie i Myśl, 1965, nr 9, s. 103-105
Ostanie nowości wydawnicze, Falanga, 22.01.1939, nr 2 (117), s. 1
Przetakiewicz Zygmunt, Od ONR-u do PAX-u (wspomnienia), Wyd. Książka Polska, Warszawa 1994, s. 15
Rudnicki Szymon, Obóz Narodowo-Radykalny. Geneza i działalność, Czytelnik, Warszawa 1985, s. 262-263, 265, 272-273, 280-281, 308-309
Set [Wojciech Kwasieborski], Sztychy szkolne. Podsłuchy [w:] pod red. J. Durko, T. Kwieka, Z. Smorawińskiego, Smolna 30. Gimnazjum…, s. 249-250
Sosnowski Miłosz, Krew i Honor. Działalność bojowa Obozu Narodowo-Radykalnego w Warszawie w latach 1934-1939, Instytut Narodowo-Radykalny, Warszawa 2000, s. 64-65
Stesso, Nasza prasa uczniowska 1905-1907 [w:] pod red. J. Durko, T. Kwieka, Z. Smorawińskiego, Smolna 30. Gimnazjum…, s. 212-215
Tadeusz Kwiek, ,,Otwórzmy szkole naszej usta!…” [w:] tamże, s. 204
Terej Jerzy Janusz, Rzeczywistość i polityka. Ze studiów nas dziejami najnowszymi Narodowej Demokracji, Książka i Wiedza, Warszawa 1971, s. 25, p. 30
Tymiński Jerzy, ,,Preceptor (notatki wspomnieniowe o Bolesławie Piaseckim)”, Kultura, Oświata, Nauka, 1983, nr 8 (42), s. 92
Wasiutyński Wojciech, Prawą stroną labiryntu. Fragmenty wspomnień, opr. i red. Wojciech Turek, Exter, Gdańsk 1996, s. 103
PRZYPISY:
[1] Juliusz Nowak-Dłużewski, ,,Ze wspomnień polonisty gimnazjum im. Jana Zamoyskiego (1920-1939)”, Życie i Myśl, 1965, nr 9, s. 105.
[2] Wojciech Kwasieborski, ,,<Starzy i Młodzi> w ruchu narodowym”, Akademik Polski, 1934, nr 8, s. 3.
[3] Wojciech Wasiutyński, Prawą stroną labiryntu. Fragmenty wspomnień, opr. i red. Wojciech Turek, Exter, Gdańsk 1996, s. 103.
Za: https://www.nacjonalista.pl/2012/07/03/arkadiusz-meller-wojciech-kwasieborski-1914-1940-jeden-z-czolowych-dzialaczy-rnr-falanga/
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz