
            Klęska militarna Polski w kampanii 
wrześniowej 1939 roku oraz związany z tym początek niemieckiej i 
sowieckiej okupacji wymusiły szereg zmian na dotychczas funkcjonujących 
strukturach przedwojennego ruchu narodowego. Pochodząca ze środowiska 
Obozu Narodowo-Radykalnego „ABC” grupa ocalałego kierownictwa 
przekształciła się w Grupę „Szańca”, której nazwa pochodziła od 
wydawanego już w październiku 1939 roku głównego pisma konspiracyjnego 
„Szaniec” (będącego organem prasowym tejże grupy, Związku Jaszczurczego i
 później Narodowych Sił Zbrojnych). Pismo było wydawane początkowo jako 
biuletyn na nasłuchu radiowym, natomiast od 24 marca 1940 roku – już w 
formie drukowanej (od 1940 roku do upadku powstania warszawskiego 
łącznie wydano 156 numerów w nakładzie od 5 do 15 tysięcy egzemplarzy).
14/15 października 1939 roku powstał 
zalążek przyszłego wojska polskiego, jakim była Organizacja Wojskowa 
Związek Jaszczurczy, i który stał się fundamentem do stworzenia 
Narodowych Sił Zbrojnych, natomiast głównym organem cywilnym był 
powstały na przełomie 1939 i 1940 roku Komisariat Cywilny, jego zadaniem
 było przygotowanie kadr administracyjnych do objęcia ziem polskich po 
ich wyzwoleniu. Po utworzeniu Narodowych Sił Zbrojnych KC przekształcił 
się w Służbę Cywilną Narodu pod przewodnictwem brata autora „Odrodzenia 
idealizmu politycznego”, Kazimierza Gluzińskiego, później po rozłamie na
 tle scalenia NSZ z Armią Krajową w drugiej połowie 1944 roku 
konspiracja narodowa powołała do życia samodzielną Radę Polityczną NSZ.
